Preken gaan zelden over geld. En dat terwijl we in de Bijbel best vaak lezen over geld en we er in ons dagelijks leven allemaal mee te maken hebben. Hoe kun je preken over geld zonder dat je hoorders meteen op hun hoede zijn? Zes tips.

1. Maak er een prekenserie van

In mijn thuisgemeente preken we volgens een jaarthema met bijpassende maandthema’s. Vorig jaar was dat dromen durven delen. Als onderdeel van delen ging het een maand lang over delen van je overvloed. Over je tijd, je aandacht én je geld. Het voordeel van zo’n maandthema is dat niemand vreemd opkijkt als je het ‘opeens’ over geld hebt. Het staat op het rooster en past in een groter geheel.

Het onderwerp is veelomvattend. Je hebt meerdere preken nodig om te laten zien hoe veelzijdig het thema financiën en bezit in de Bijbel wordt beschreven. Op deze manier kun je meer de diepte in dan in een opzichzelfstaande preek.

Bijkomend voordeel van een prekenserie is dat je het onderwerp uit meerdere invalshoeken kunt belichten. Denk aan het uitnodigen van een spreker via een christelijke organisatie als Compassion of World Vision. (Als spreker ben ik namens beide organisaties actief.)

2. Zet het onderwerp in breder perspectief

Veel ruzies in relaties gaan over geld. Hoe je met geld omgaat, heeft te maken met de waarden en normen die je van huis uit meekreeg en die je zelf nastreeft. Met je visie op bezit, rentmeesterschap, schulden, vrijgevigheid, wel of geen tienden, geld en geluk, prioriteiten, gerechtigheid en genieten van genoeg. Om er maar even een paar te noemen.

Geld lijkt een alledaags onderwerp, en dat is het ook. Toch moeten we geen scherp onderscheid willen maken tussen het heilige en het alledaagse. In Leviticus zie je dit duidelijk: een groot deel gaat over heiligheid, en juist in dat boek lees je hoe het volk Israël moet omgaan met vreemdelingen en de armen. Met andere woorden: God wil dat we op een heilige manier omgaan met ons geld. Ons christen-zijn komt ook tot uiting in de manier waarop we omgaan met ons geld en ons bezit. Financieel discipelschap dus, zoals het thema dit jaar luidt van de 40 dagen inspiratie van Gabriël Financiële Bescherming.

3. Preek vanuit één Bijbelgedeelte als startpunt

Het principe van financieel discipelschap zie je eigenlijk al vanaf het begin van de Bijbel.

Denk maar aan Genesis, waar God geëerd wil worden met offers, als teken van onze toewijding aan Hem. Of aan Exodus, hoe het volk geeft voor de tabernakel. Leviticus noemde ik al even, in Deuteronomium gaat het over zegen en vloek, en in Numeri lees je opnieuw over offers. Zo kun je wel even doorgaan. En in het Nieuwe Testament lees je ook veel over geld en bezit. Denk maar aan Jezus die in bijna de helft van de gelijkenissen voorbeelden geeft die hiermee te maken hebben. Paulus schrijft dat Jezus heeft gezegd dat het zaliger is om te geven dan te ontvangen (Handelingen 20) en werkt dit principe uit in 2 Korintiërs 8 en 9.

Stel je voor dat je dit in een thematische preek allemaal op een rijtje wilt zetten, om over de vele spreuken maar te zwijgen … Dat wordt erg veel. Het voordeel is dat je de rode draad kunt laten zien, het nadeel is dat je nergens de context van een Bijbelgedeelte laat spreken.

Ik raad je daarom aan één Bijbelgedeelte als startpunt te nemen en dat uit te diepen. Tijdens je voorbereiding maak je dan vanzelf uitstapjes naar andere teksten. Zo verwijs je bijvoorbeeld bij een preek met 2 Korintiërs 8 en 9 als uitgangspunt naar Exodus 16, waar het principe vandaan komt dat Paulus hier aanhaalt: ‘Hij die meer had, had niet te veel; hij die minder had, had niet te weinig.’ Lees ter inspiratie de preeksuggesties voor het maken van een preek bij 2 Korintiërs 8 en 9.

4. Communiceer vrijheid

Ik vermoed dat veel mensen in de weerstand schieten bij preken over geld als de spreker hen voorschrijft hoe en wat ze moeten geven. Dat geloof en geld elkaar beïnvloeden, mag helder zijn. De manier waarop is echter per persoon verschillend.

In 2 Korintiërs 8 en 9 schrijft Paulus een vrij lange verhandeling over de collecte. Hij rept hier echter met geen enkel woord over tienden. Als hij dat had willen doen, was dit toch bij uitstek de gelegenheid geweest, zou je denken. Hij spoort de gemeenten aan wekelijks ‘naar vermogen’ te geven. In blijmoedigheid. Zie ook deel 2 met de preeksuggesties over dit Bijbelgedeelte.

Paulus geeft hierbij ruimte aan zijn lezers zonder te vervallen in vrijblijvendheid. Laten we dat van Paulus overnemen en die vrijheid blijven benadrukken. Neem eens twee mensen in gedachten:

1. Mevrouw Janssen geeft maandelijks tien procent van haar inkomsten aan de kerk.
2. Meneer Klaassen zet geld opzij, omdat hij het een fijne gedachte vindt dat er na zijn dood meer overblijft.

Is de ene keuze beter dan de andere? Nee, laten we elkaar vooral de maat niet nemen, geen bevel geven (2 Kor. 8: 8) en die vrijheid in de preek communiceren.

Leestip:

het artikel Geven op Studiebijbel Online van drs. C.C. Stavleu, met de conclusie:

“In onze tijd, de 21e eeuw, is er in cultureel opzicht veel veranderd, maar de grondprincipes van Oude en Nieuwe Testament zijn nog steeds van toepassing: toewijding aan God en zijn dienst en vandaaruit ook aan de naaste.

In het Nieuwe Testament en in de vroege kerk ligt er veel nadruk op de innerlijke bereidheid om iets te doen. Dat moet ons ervoor bewaren vaste regels op te stellen voor elkaar. (…) Een vaste regel is niet te geven, maar wie zich eerst toewijdt aan God, zal niet karig zijn om de gemeente en de naaste in nood met tijd en financiële middelen te ondersteunen.”

5. Inspireer met voorbeelden

Stelling: geld is een taboe.

Voordat je verder leest: ben je het daarmee eens of oneens?

Ik startte mijn eigen preek over geld met deze opdracht: bespreek met degene die naast je zit:

• Hoeveel geld komt er elke maand binnen?
• Hoeveel geef je weg?

Sommige mensen keken me angstig aan, andere verontwaardigd, weer andere maakten grappen. En voordat sommige luisteraars zich onder druk gezet zouden voelen, zei ik maar snel dat het een testje was om erachter te komen of er nog steeds een taboe rust op geld. Bijna iedereen knikte. Juist omdat het een taboe is, vinden we het soms lastig om onze weg erin te vinden. Omdat goede voorbeelden ontbreken.

Ken je mensen die een voorbeeld zijn voor jou in de manier waarop ze met geld en bezit omgaan? Vertel het! Voor mij is Naresh een van mijn voorbeelden. Ik ontmoette hem in India. Hij groeide zelf op in een sloppenwijk en fietste in 2019 van India naar Duitsland om geld op te halen om slavernij tegen te gaan.

Ik vertelde zijn verhaal tijdens mijn preek. Op dit moment ben ik zelf bezig met de Preek Tandoori Week (25 t/m 29 januari 2021) waarmee ik 5000 euro wil ophalen voor India.

Waak er echter wel voor dat je allerlei voorbeelden vertelt die te groots lijken om na te volgen. Vertel dus ook maar gewoon wat je zelf lastig vindt. Zo hoorde ik pas van een gemeentelid dat ze nog steeds van die preek wist dat ik een tijd had getwijfeld over het wel of niet laten plaatsen van een nieuwe keuken. Mijn vrienden vonden dat hij hard aan vervanging toe was, terwijl ik steeds Naresh op mijn netvlies had, die mijn keuken waarschijnlijk hartstikke mooi zou vinden. Zulke voorbeelden en worstelingen helpen, omdat ze herkenbaar zijn en het gesprek op gang brengen over onze motieven en waarden en normen, die soms helpend, maar ook zo vaak belemmerend werken. Zulke verhalen kun je naast je eigen verhaal leggen, en vervolgens kun je bedenken hoe je bepaalt wat je voor jezelf mag houden en hoeveel je blijmoedig wilt weggeven.

6. Bied extra mogelijkheden

Geld is een complex onderwerp waarover je niet alles in de preek moet willen zeggen. Tijdens je preek wil je Bijbeluitleg geven om vervolgens de link te leggen naar ons dagelijks leven. Tegelijkertijd wil je mensen praktisch verder helpen, verder dan mogelijk is in een preek. Organiseer daarom bijvoorbeeld een training, waarbij je inspiratie biedt om daadwerkelijk inkomsten, uitgaven, spaardoelen, investeringen, giften en schulden in kaart te brengen.