Gebruik de Bijbeltekst niet als springplank (en zes andere valkuilen waarbij je het Bijbelgedeelte niet geloofwaardig uitlegt)

springplank geloofwaardig uitleggen soorten preken stijlen

Gebruik de Bijbeltekst niet als springplank (en zes andere valkuilen waarbij je het Bijbelgedeelte niet geloofwaardig uitlegt)

Geplaatst op juli 12, 2021

in Kennisbank over spreken, Onderzoeksfase

Bijna iedere spreker beaamt hoe belangrijk het is dat je de Bijbel laat spreken. Toch blijkt op veel momenten hoe lastig dat is. Doordat we bijvoorbeeld geneigd zijn een tekst als springplank te gebruiken voor ons eigen verhaal. Of ons laten leiden door allerlei associatieve gedachten waardoor we bij de oorspronkelijke betekenis vandaan gaan. Peter Mead zette zeven soort preken op een rijtje waarbij je het Bijbelgedeelte niet echt laat spreken en het Bijbelgedeelte niet geloofwaardig uitlegt.

Met toestemming overgenomen van Peter Mead

Vertaling en bewerking door Henk van ter Meij

1. De springplankpreek

Aan het begin van de preek lees je de Bijbeltekst en je komt er daarna niet meer op terug. In de gedachten die daarna volgen zeg je misschien goede dingen, maar de eigenlijke tekst ben je allang vergeten.

2. De triggerpreek

Je laat jezelf door woorden in de tekst triggeren om over andere dingen te preken. Dit is een soort van opeenvolging van mini-springplankjes. Nogmaals: je zegt best goede dingen, maar ze gaan niet over je tekst.

3. De dominopreek

Door het opzoeken van kernwoorden via de concordantie kom je op allerlei andere teksten – waarschijnlijk voorkeursteksten.

4. De favoriete-teksten-preek

Dit soort preek is dezelfde als de voorgaande, maar dan komt nu alles op hetzelfde uit. Ik volgde bijvoorbeeld een keer een cursus over de pastorale brieven, maar de docent leek vastbesloten om zo vaak mogelijk bij de brief aan de Romeinen uit te komen. Een gemiste kans …

5. De dieetpreek

Dit soort preek is moeilijker te herkennen. Het lijkt alsof er over de tekst wordt gepreekt, maar de spreker heeft niet geworsteld met de tekst in zijn context of met de oorspronkelijke bedoeling van de schrijver. Daardoor is de preek een oppervlakkige gedachtestroom zonder context geworden – vooral leuk voor de spreker om over na te denken. Hij of zij zegt goede dingen, maar zegt hij of zij ook wat de schrijver wilde overbrengen?

6. De dekenpreek

Dit is een variatie op nummer 5, maar er is moeilijker kritiek op te leveren. Het kan tenslotte zijn dat de spreker een verbazingwekkend knap theologisch betoog houdt, maar als dit niet de intentie van de tekst weergeeft, is het een soort deken die eroverheen wordt gelegd, waardoor het minder geloofwaardig is, omdat het niet uit de tekst zelf komt.

7. De verhaaltjespreek

In dit type preken wordt wel even aandacht aan de tekst besteed, maar de meeste energie gaat naar anekdotes en voorbeelden. Ze ondersteunen de preek niet, maar verstikken hem. Het kunnen theologisch briljante citaten, verhalen en voorbeelden zijn, maar wat gebeurt er met de tekst?

Wat herken jij van bovenstaande valkuilen?

Dit was een kort overzicht van zeven manieren waarop je niet écht preekt over de tekst. Maar is dat eigenlijk een probleem als je preek wel bijbels en theologisch verantwoord juist is?

In de originele blog lees je drie redenen waarom het inderdaad een gemiste kans is.

Samengevat:

1. De tekst waarover je preekt is prima.

Bied de waarheid van deze tekst aan, uniek, door God ingegeven en goed voor je hoorders.

2. Je verkleint de canon.

Wanneer we de Schrift reduceren tot onze eigen voorkeuren zullen we altijd een veel kleinere canon overhouden. Wat je wilt zeggen zal nooit zo inhoudelijk, divers, interessant en zinvol zijn als wat God heeft geopenbaard en door middel van de Bijbelse verkondiging aan ons wil duidelijk maken.